มังกร ลวง นาค
มีเรื่องสนุก ๆ เกี่ยวกับ มังกร ลวง นาค ซึ่งจะเป็นเช่นไรนั้น เลื่อนอ่านลงมาได้เลย
ทั่วทั้งโลกยกย่องงู โดยเฉพาะงูใหญ่ ส่วนจะยกย่องในด้านไหน ก็ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ แบ่งง่าย ๆ แบบกลม ๆ ทางเอเชีย ยกย่องเป็นสัตว์มงคล นำมาซึ่งความอุดมสมบูรณ์ มีอำนาจ ส่วนทางยุโรป ตะวันตก เขายกย่องในแง่ความชั่ว ความเลว เจ้าเล่ห์ ก็งูลวงอีฟให้กินผลไม้ต้องห้ามนิ
ความเชื่อเรื่องงู
ก่อนไปถึงเรื่อง มังกร ลวง นาค เรามาดูความเชื่อเกี่ยวกับงู ในมุมมองต่างต่าง ของโลกกันก่อนดีกว่า เพราะ มังกร และนาคนั้น พื้นฐานรูปร่าง อ้างอิงมาจากงู
เมโสโเตเมีย ถือเป็นอารยธรรมที่เก่าแก่มากที่สุดของโลก อารยธรรมนี้ ยกย่องงูเป็นเทพเจ้าแห่งความอุดมสมบูรณ์
ทาง บาบิโลน เชื่อว่า งู เป็นสัญลักษณ์ แห่งการปกป้องดูแล เพราะงูอยู่คู่เทพเจ้าหลายองค์
ความเชื่อของอียิปโบราณ มองว่า งู เป็นสัญลักษณ์แห่งความเป็นนิรันดร เพราะเทพเจ้อามุน มีงูกินหาง เหมือนวงกลม ที่หมุนวนอย่างไม่มีสิ้นสุด
งู ในคัมภีร์ไบเบิลโบราณ มองแตกต่างจากที่อื่นอย่างมาก เพราะทางนี้ เห็นเป็นสิ่งชั่วร้าย เพราะมันลวงให้อีฟ กินผลไม้ต้องห้ามของพระเจ้า ทว่าในคัมภีร์ใหม่ พยายามชี้ให้เห็นว่า งู คือ สติปัญญา
ไปทางยุโรปเหนือ ที่นี่เชื่อว่า งู เป็นสัญลักษณ์ของความชั่วร้าย ส่วนกรีกเชื่อว่า งูช่วยสร้างโลก และมีความสามารถด้านการรักษา เราจึงเห็นสัญลักษณ์ทางด้านการแพทย์ เป็นรูปงู
มาทางอินเดีย และเอเชียตะวันออก อย่างที่เรารู้กัน คือ สัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์
เมื่อดูในหลายความเชื่อแล้ว งู หนักไปทาง ความดี อุดมสมบูรณ์ ทำไมเป็นอย่างนั้น นั่นเพราะ งูมีพิษมาก คนกลัว มักเจองูในสถานที่ใกล้น้ำ สถานที่ชุ่มชื้น อุดมสมบูรณ์ งูเลื้อยคล้ายละลอกคลื่น ซึ่งคนโบราณมีมุมมองว่าคลื่น คือ ตัวแทนของพลังชีวิต และงูลอกคราบได้ เปรียบเสมือนการเกิดใหม่
มังกรลวงนาค
มังกร ลวง นาค ในที่นี้ ไม่ใช่ มังก ไปหลอกอะไรนาคหรอกนะ แต่ 3 ชื่อนี่ คือ สัตว์ศักดิ์สิทธิ์ด้วยกัน มังกรหนึ่ง ลวงหนึ่ง และนาคอีกหนึ่ง
เริ่มด้วยมังกร เมื่อพูดถึงมังกร ก็ต้องมองไปที่จีน มังกรจีน มีตำนานมานานกว่า 4,000 ปี ร่างหลักของมังกรเป็นงู มี 4 ขา เขี้ยวใหญ่ หนวดยาว มีแผงคอเหมือนสิงโต มีเกล็ดทั่วทั้งร่าง รวม 117 เกล็ด ในจำนวน 81 แผ่น เป็นหยาง คือเกล็ดดี อีก 36 แผ่นเป็นหยิน คือเกล็ดชั่ว
เพราะเป็นสัตว์เทพ ไม่มีจริงในธรรมชาติ จึงมีหลากหายแนวคิดว่า มังกรมาจากไหน บ้างว่า มาจากฟ้าแลบ คนโบราณเห็นว่าแลบเป็นสาย คล้ายมังกร ก็นึกว่าเป็นสัตว์เทพ มาประทานน้ำ ประทานความสมบูรณ์
อีกแนวคิดหนึ่งที่น่าสนใจ คือ เมื่อพระเจ้าหวงเต้ รวบรวมแผ่นดินจีน จากเผ่าต่าง ๆ ก็นำสัญลักษณ์ของเผ่านั้นนั้น มารวมกัน จนกลายเป็นมังกร
มังกรจีน ไม่มีปีกเหมือนมังกรยุโรป แต่บินได้ โดยส่วนที่ช่วยให้บินได้ คือ โหนก มังกรตัวไหนไม่มีโหนก ต้องใช้คฑาช่วย ฉะนั้นเราจึงเห็นภาพมังกรบางภาพ ถือคฑา
หลัก ๆ เชื่อว่ามังกรมีสีเข้มไปจนถึงทอง แต่หลายเสียงเชื่อว่ามังกรมีหลายสี เช่น แดง เหลือง น้ำเงิน เขียว และดำ เป็นต้น
อิทธิฤทธิ์มังกรมีมากมาย แต่หลักเลย คือ บันดาลให้เกิดลมและฝนได้ รวมทั้งเป็นสัญลักษณของพลัง อำนาจ ความยิ่งใหญ่
ลวง ชื่อนี้ เราอาจไม่คุ้นนัก เพราะตำนานไม่ค่อยเวิลด์วาย เหมือนมังกร ทั้ง ๆ ที่มัน คือ มังกรของล้านนา โดย “ลวง” เป็นสัตว์ในเทพนิยาย รูปลักษณ์ของตัวลวงมาจากสัตว์หลายประเภท คือ มีเขา เหมือนกวาง หัวคล้ายวัว มีลำตัวเป็นงูหรือพญานาค มีเกล็ดเป็นปลา มีเท้าเหมือนเท้าเหยี่ยวหรือมังกร ตัวลวงมีปีกอย่างชัดเจน ซึ่งแสดงว่าล้านนารับเอาอิทธิพลของศิลปะจีนยุคราชวงศ์หมิง และหยวนเข้ามา แถมคำว่า “ลวง” ก็น่าจะมาจาก “หลง” หรือ “เล้ง” ในภาษาจีน ที่แปลว่า “มังกร” อีกด้วย
สำหรับอิทธิฤทธิ์ของลวง ก็คล้ายมังกร เชื่อว่า ถ้าทำความดี ก็จะได้เจอ กับ ลวง เพราะเป็นสัตว์ที่เชื่อมระหว่าง มนุษย์ และสวรรค์ ฉะนั้นเราจึงมักพบเห็นได้ในบริเวณวัดทางภาคเหนือ
ตามความเชื่อของชาวเหนือ เชื่อว่า ถ้าฟ้าแลบแปลบปลาบ โดยไม่มีเสียงฟ้าร้อง นั่นแหละ ลวง สำเนียงล้านนาเรียกว่า “ลวงเหล้นฝ้า” แปลตรงตัวได้ว่า “มังกรคะนองเมฆ” เพราะ “เหล้น” คือเล่น และ “ฝ้า” หมายถึง ก้อนเมฆ
กวีไทลื้อ มักหยิบลวง มาเปรียบกับหญิงสาว อย่าง ร่างก็แค้ว แอวก็ไหว ยกย่างไป เหมือนลวงเล่นฝ้า
นาค คนไทยคุ้นเคยกับพญานาค เป็นอย่างดี เพราะเป็นสัตว์มงคลที่ให้คุณ ให้โชคลาภ คู่คนไทยมาช้านาน จริงแล้ว นาคเป็นความเชื่อพื้นฐานของคนไทย โดยเฉพาะทางลุ่มแม่น้ำโขง และยิ่งแข็งแกร่งมากขึ้นเมื่อความเชื่อทางอินเดียมาผสาน
แม้นักวิชาการจะบอกว่า ที่คนอินเดียเรียกไทยว่านาค ว่าเป็นลูกหลานนาค เพราะนาค แปลว่า เปลือย สมัยนั้นคนไทยยังไม่เจริญ ไม่นุ่งผ้า จึงเรียกว่านาค แต่อย่างไรแล้ว ก้ไม่สามารถสั่นคลอนความเชื่อ เรื่องพญานาคได้
นาค คล้ายมังกร คงเพราะอิทธิพลความเชื่อเดียวกับจีน แต่นาคไม่ต้องพึ่งอุปกรณ์ ก็สามารถเหาะได้ หนังสือไตรภูมิพระร่วง กล่าวว่าที่ที่นาคอยู่นั้นลึกลงไปใต้ดิน 1 โยชน์ หรือ 16 กิโลเมตร มีปราสาทราชวังที่วิจิตรพิสดารไม่แพ้สวรรค์ พญานาค สามารถผสมพันธุ์กับสัตว์ชนิดอื่นได้ แปลงกายแล้วผสมพันธุ์กับมนุษย์ได้
นอกจากนี้ ไตรภูมิพระร่วง ยังระบุไว้อีกว่า นาคมีลักษณะคล้ายงูใหญ่ แต่มีหงอน ดวงตาสีแดง เกล็ดหลายสี อาศัยอยู่บริเวณบาดาลใต้เขาหิมพานต์ กึ่งสัตว์ กึ่งเทพ มีพละกำลังและอิทธิฤทธิ์มาก
นาคแม้จะแปลงร่างได้ แต่มี 5 สภาวะ ที่ไม่อาจใช้อำนาจบังได้ คือ หนึ่งตอนเกิด สอง ตอนตาย สาม ตอนนอนหลับ สี่ ตอนร่วมเพศกับนาคด้วยกัน ห้า ตอนลอกคราบ
และนี่คือ เรียกราวของ มังกรลวงและนาค สัตว์มงคล ที่ไม่ใช่แค่นับถือ หรือยกย่องเฉพาะในเอเชียตะวันออก แต่เรียกว่าทั่วโลกก็ว่าได้
