เครื่องถ้วย ลายคราม เมื่อยุโรปก็เคยก็อปปี้จีน
เมื่อพูดถึงประเทศจีน คำว่าเลียนแบบ ก็อปปี้ เป็นสิ่งหนึ่งที่หลายคนคิดถึง แต่หากมองในอีกมุมหนึ่งตั้งแต่อดีตนวัตกรรมต่าง ๆ ล้วนมีการเลียนแบบ ศึกษา สืบทอดข้ามวัฒนธรรมอยู่เสมอ อย่างนวัตกรรม เครื่องถ้วย ลายคราม ที่ทางยุโรปก็ต้องศึกษาจากจีน
นวัตกรรมเครื่องปั้นดินเผาสันนิษฐานกันว่า มีมาตั้งแต่ประมาณ 1,000 ปี ก่อนพุทธศักราชแล้ว ซึ่งพบหลักฐานทั้งในอียิปต์, อินเดีย, จีน ฯลฯ แต่ก็ยังเนื้อหยาบ น้ำซึมได้ ไม่สวยงาม แล้วจีนนี่แหละที่ก้าวหน้ากว่าเพื่อน เนื่องจากทำเครื่องปั้นดินเผาแบบเคลือบได้ก่อนใคร ทำได้ตั้งแต่ประมาณ 500 ปีก่อนพุทธศักราช แล้วก็กลายเป็นต้นแบบการทำเครื่องถ้วยให้กับชาติอื่น ๆ สืบมา ถ้วยชามสังคโลก ที่มีชื่อเสียงของสุโขทัย ก็ได้รับวิธีมาจากจีน
คำว่าเครื่องถ้วยลายคราม
เครื่องถ้วย ไทยเราคุ้นชื่อกับคำว่า เครื่องลายคราม ภาษาวิชาการเรียก เซลาดอน (Celadon) เป็นเครื่องเคลืบกลุ่มสีเขียว มองผ่าน ๆ แบบไทยมันออกไปทางสีน้ำทะเล สีคราม
นอกจากลายครามแล้ว เครื่องถ้วยเคลือบจีนยังสามารถทำหลายสีได้อีก โดยใช้ แดง น้ำเงิน และเขียว เป็น 3 สีหลัก เรียกได้ว่า ถ้าเป็นเรื่องเครื่องถ้วย ไม่มีใครเกินจีน
ยุโรปต้องพึ่งเทคนิคทำเครื่องถ้วยจากจีน
ฝั่งยุโรปก็มีนวัตกรรมทำเครื่องปั้นดินเผามานานแล้วเช่นกัน แต่ก็ไม่ได้เด่นอะไร เพิ่งมาตื่นตัวทำอย่างจริงจังก็ราวพุทธศตวรรษที่ 21 นี่เอง โดยประเทศอิตาลี เป็นประเทศแรกที่สนใจ แต่ก็ไม่สำเร็จ เลิศหรู กระทั่งได้พบกับเครื่องถ้วยจีน ทั้งอิตาลี และฝรั่งเศสจึงพยายามเลียนแบบจีนเพื่อให้ได้เครื่องถ้วยที่มีคุณภาพ สวยงาม ระหว่างนี้หลายประเทศเริ่มศึกษาเรียนรู้การทำเครื่องเคลือบแบบจีน ทั้งเยอรมนี อังกฤษ ก็เอาด้วย แต่ก็ใช้เวลาอยู่นานกว่าจะได้ ในที่สุด ปี 2258 จึงมีโรงงานผลิตเครื่องถ้วย ทำเป็นอุตสาหกรรม ขึ้นที่ประเทศเยอรมนี
เมื่อเครื่องถ้วยของยุโรปตีตลาด
ไทย เป็นลูกค้าเครื่องถ้วยจากจีนมาอย่างยาวนาน กระทั่งเครื่องถ้วยของยุโรปเข้ามาทำตลาด ก็เริ่มจะเอนเอียง นั่นไม่ใช่เพราะของชาติตะวันตกจะคุณภาพดีกว่า อย่างไรซะของจีนก็ดีกว่า ทั้งลวดลาย ทั้งคุณภาพ แต่ข้อเสีย คือ แพง เนื่องจากเป็นแฮนด์เมด สู้แบบอุตสาหกรรมอย่างยุโรปไม่ได้ นั่นเขาพิมพ์ลายลงไปเลย รวดเร็ว ราคาไม่แพง แม้สวยน้อยกว่า แต่หากไม่นำไปเทียบกัน ก็หรูอยู่ และนี่เป็นเรื่องราวที่ยุโรปก็เคยเลียนแบบจีนนะ ซึ่งตั้งชื่อเพื่อเปิดมุมมองเท่านั้นเอง เพราะเรื่องทำนองนี้เป็นการถ่ายเทด้านนวัตกรรม สืบทอดความรู้ ต่างจากที่นำสินค้า หรือผลิตภัณฑ์ เช่น เสื้อ กางเกง กระเป๋า มาถอดแบบแล้วก๊อปปี้ดื้อ ๆ อันนี้ไม่เรียกว่าถ่ายเทด้านนวัตกรรมนะครับ
อ้างอิง
ประเภทของเครื่องสังคโลก ตอนที่ ๑
เครื่องถ้วยจีน พบจากการขุดค้นทางโบราณคดี ณ โบราณสถานวัดหลง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี
อ่านเรื่องอื่น ๆ
หนอนเจาะเมล็ดทุเรียน กรณีศึกษาจาก ทุเรียนยะลา เพราะเป็นหนอนมาเลย์
หมุดบนกางเกงยีนส์มีทำไม ทุกอย่างมีประโยชน์ ไม่ได้เกิดมาเท่ไปวันๆ
